Ìèíåðàëíà òîð

Ìèíåðàëíà òîð èëè ìèíåðàëíè òîðîâå... Êàêâî âñúùíîñò å òîâà è çà êàêâî ñå ïîëçâà?

Íåîðãàíè÷íèòå ñúåäèíåíèÿ, ñúäúðæàùè íåîáõîäèìèòå åëåìåíòè çà ðàçâèòèåòî íà ðàñòåíèÿòà ñå íàðè÷àò ìèíåðàëíè òîðîâå.

Ðàñòåíèÿòà ïîëó÷àâàò îò âîäàòà è âúçäóõà âúãëåðîäåí äèîêñèä è êèñëîðîä. Çà òÿõíîòî ðàçâèòèå ñà íåîáõîäèìè è ãîëåìè êîëè÷åñòâà àçîò, ôîñôîð, êàëèé è â ïî-ìàëêè êîëè÷åñòâà – ìåä, êàëöèé, öèíê, æåëÿçî, ìàãíåçèé è äð. Òåçè åëåìåíòè ñå èçâëè÷àò îò ïî÷âàòà âúâ âèä íà éîíè, à çà äà ñå âúçñòàíîâÿâà è îáîãàòÿâà ñúñòàâúò íà ïî÷âàòà å íåîáõîäèìî åëåìåíòèòå äà ñå âíàñÿò ïîä ôîðìàòà íà òîðîâå. Êîëè÷åñòâîòî è âèäúò íà ìèí.òîðîâå ñå îïðåäåëÿ îò âèäà íà ïî÷âàòà è íóæäèòå íà ðàñòåíèåòî.  çàâèñèìîñò îò åëåìåíòèòå, êîèòî ñúäúðæàò, òîðîâåòå ñå ðàçäåëÿò íà àçîòíè, ôîñôîðíè è êàëèåâè. Ïî áðîÿ íà åëåìåíòèòå, êîèòî ñå âíàñÿò â òÿõ, òîðîâåòå ñà ïðîñòè è êîìáèíèðàíè.

Òîðîâåòå è ïî ñïåöèàëíî ìèíåðàëíèòå òîðîâå âëèÿÿò íå ñàìî âúðõó äîáèâèòå, íî è âúðõó êà÷åñòâîòî íà ïðîäóêòèòå. Ôîñôîðíèòå òîðîâå ñà íåîáõîäèìè çà ïîêúëâàíåòî íà ñåìåíàòà è çàåäíî ñ êàëèåâèòå ïîâèøàâàò ó÷àñòèåòî íà áîáîâèòå òðåâè â òðåâîñòîÿ, à àçîòíîòî òîðåíå çàñèëâà ðàñòåæà íà ðàñòåíèÿòà (óñêîðÿâà ðàçâèòèåòî íà ëèñòíàòà ìàñà). Çà îïòèìàëíî óñâîÿâàíå íà àçîòà îò ðàñòåíèÿòà äîïðèíàñÿ òîðåíåòî ñ êàëèé. Íîðìèòå íà ìèíåðàëíèòå òîðîâå ñå íàìàëÿâàò â ñëó÷àèòå, êîãàòî ñå ïðèëàãà îðãàíè÷íî òîðåíå. Ïðè ñåèòáà ïðåç ïðîëåòòà, êîãàòî òðåâíàòà ñìåñêà ñå çàñÿâà ñ ïîêðîâíà êóëòóðà, òîðîâèòå íîðìè íà ôîñôîðà è êàëèÿ å íóæíî äà ñå çàâèøàò ñ 4 kg/äêà, à íà àçîòà äà ñå íàìàëÿò ñ 2,5 kg/äêà.

Ïðèíöèïíî ìèíåðàëíèòå òîðîâå ñå èçïîëçâàò ïðåäèìíî â ãîëåìèòå ñòîïàíñòâà, îáðàáîòâàùè îãðîìíè ïëîùè. Êîëêîòî ïî-èíòåíçèâíî å ïðîèçâîäñòâîòî, òîëêîâà ïî-ìàëêî ïîëåçíè âåùåñòâà îñòàâàò â ïî÷âàòà è òîëêîâà ïî-ìàëêî ïîëåçíè âåùåñòâà ïðåìèíàâàò â ðàñòåíèÿòà. Òÿ å èçãðàäåíà îò âîäà, ïÿñúê, ãëèíà, ìèíåðàëíè ñîëè, âúçäóõ è îñòàíêè îò îðãàíèçìè. Íàé-äîáðàòà å ðîõêàâàòà.

Îñâåí âúãëåðîäà è êèñëîðîäà êîèòî ñå ïîëó÷àâàò îò âúçäóõà, çà ðàçâèòèåòî íà ðàñòåíèÿòà ñà íåîáõîäèìè è ìíîãî åëåìåíòè, êîèòî ñå âçåìàò îò ïî÷âàòà. Íàëè÷íèòå â äîñòúïíà ôîðìà êîëè÷åñòâà îò òåçè õðàíèòåëíè âåùåñòâà îïðåäåëÿò ïëîäîðîäèåòî íà ïî÷âàòà.

Îáùîèçâåñòíî å, ÷å ñ ðàñòåíèåâúäíàòà ïðîäóêöèÿ îò ïî÷âàòà ñå èçíàñÿò ãîëåìè êîëè÷åñòâà õðàíèòåëíè âåùåñòâà. Çà äà ñå çàïàçè ïî÷âåíîòî ïëîäîðîäèå è îñîáåíî çà íåïðåêúñíàòîòî ìó ïîâèøàâàíå å íåîáõîäèìî äà ñå âíàñÿò õðàíèòåëíè çà ðàñòåíèÿòà âåùåñòâà. Òîðåíåòî íà ïî÷âèòå â òîçè ñëó÷àé å çàäúëæèòíåëíî óñëîâèå. Çíà÷åíèåòî íà òîðîâåòå â òîçè ñëó÷àé ñå ñâåæäà äî âëèÿíèåòî èì âúðõó ðàñòåæà, ðàçâèòèåòî è ïðîäóêòèâíîñòòà íà ðàñòåíèÿòà. Ñ âíàñÿíåòî íà òîðîâåòå ñå èçìåíÿò íåèçáåæíî è ñâîéñòâàòà íà ïî÷âèòå, îêàçâà ñå âëèÿíèå è âúðõó äåéíîñòòà íà ïî÷âåíèòå ìèêðîîðãàíèçìè.

Ðàñòåíèÿòà, ïî÷âàòà è íåéíèòå ìèêðîîðãàíèçìè îò ñâîÿ ñòðàíà âçàèìîäåéñòâàò ïîìåæäó ñè è ïðîìåíÿò ñúñòàâà è ñâîéñòâàòà íà òîðîâåòå. Ïîäîáíè âçàèìîäåéñòâèÿ ïðîòè÷àò è ìåæäó ðàñòåíèÿòà è ïî÷âèòå. Ìàêñèìàëåí ñòîïàíñêè åôåêò îò òîðåíåòî ìîæå äà ñå ïîñòèãíå ñàìî â ñëó÷àèòå, êîãàòî òîðåíåòî å ñúîáðàçåíî ñúñ çàêîíîìåðíîñòèòå íà ïîñî÷åíèòå âçàèìîäåéñòâèÿ.

Îáùèòå çàïàñè íà õðàíèòåëíè çà ðàñòåíèÿòà åëåìåíòè â ïî÷âàòà çàâèñÿò îò ïðîöåíòíîòî èì ñúäúðæàíèå â íåÿ è îò äúëáî÷èíàòà íà ïî÷âåíèÿ ñëîé. Ïî îòíîøåíèå íà òåçè äâà ôàêòîðà îòäåëíèòå ïî÷âè ïîêàçâàò ãîëåìè ðàçëèêè. Òîâà âàæè è çà àãðîïðîèçâîäñòâåíîòî ãðóïèðàíå íà ïî÷âèòå, êîèòî â Áúëãàðèÿ ñà óñòàíîâåíè íà 67 ïî÷âåíè âèäà.

Ìèíåðàëíèòå òîðîâå ñà ñïåöèàëíî ïðîèçâåæäàíè ïðîäóêòè, êîèòî ñúäúðæàò õðàíèòåëíè åëåìåíòè çà ðàçâèòèåòî è ðàñòåæà íà ðàñòåíèÿòà.